Jak ważne jest nawodnienie dla seniorów?

Człowiek składa się z wody w około 60%. Kobiety, z racji większej zawartości tłuszczu w organizmie oraz zwykle mniejszej masie mięśniowej, magazynują w ciele nieznacznie mniej wody niż mężczyźni. Woda jest niezbędna do życia, wchodzi w skład wszystkich organizmów żywych. Prawidłowe nawodnienie organizmu jest bardzo ważne dla zachowania sprawności narządów i układów oraz dla dobrego samopoczucia. Ciało ludzkie jest w stanie wyprodukować w procesach metabolicznych niewielką ilość wody – około 300 ml, pozostałą część niezbędną do prawidłowego zachodzenia procesów życiowych musimy nieustannie uzupełniać.

Pomimo tego, że wiedza dotycząca prawidłowego poziomu nawodnienia organizmu jest powszechnie znana, nadal wiele osób ma poważny problem z regularnym przyjmowaniem płynów. Większą część przyjmowanych płynów stanowi herbata i kawa, które nie nawadniają prawidłowo organizmu i mogą przyczynić się do pogorszenia samopoczucia np. na skutek przyjęcia zbyt dużej ilości kofeiny. Wraz z wiekiem obserwuje się spadek ilości przyjmowanych płynów, co może wiązać się z pogorszeniem samopoczucia i zmianami w wyglądzie.

Badania jednoznacznie wskazują, że Polacy, bez względu na wiek, mają problem z piciem odpowiedniej ilości płynów. Zbyt niski poziom nawodnienia organizmu jest szczególnie częsty wśród osób w wieku dojrzałym.

Jakie kwestie na to wpływają? Fizjologiczne zmiany związane z procesem starzenia wpływają na zmniejszenie ilości wody w organizmie i ograniczenie odczuwania pragnienia. Dodatkowo zbyt niskiemu nawodnieniu sprzyja styl życia seniorów. Na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci bardzo się on zmienił, obecnie ukończenie 60 roku życia nie jest tożsame z wycofaniem się z aktywności zawodowej czy towarzyskiej, wręcz przeciwnie.

Współcześni seniorzy bardzo chętnie podejmują dodatkową aktywność – udzielają się w klubach towarzyskich, uprawiają amatorsko sport, podejmują obowiązki w ramach działalności charytatywnej czy społecznej i aktywnie działają jako wolontariusze. Bardzo często dziadkowie przejmują część opieki nad wnukami, a przecież za dziećmi tak trudno jest nadążyć! W natłoku codziennych obowiązków, podczas realizacji zobowiązań, opieki nad dziećmi, a nawet załatwiania codziennych spraw związanych z utrzymaniem domu osobom starszym łatwo jest zapomnieć o sobie i zaniedbać prawidłowe nawodnienie organizmu.

Prawidłowy poziom nawodnienia jest niezwykle istotny dla osób w każdym wieku, dla seniorów również. Osoby starsze oraz dzieci są grupą, która przez naukowców jest wymieniana jako najbardziej wrażliwa na zmniejszenie ilości wody, jednocześnie najmniej chętnie ją przyjmująca. Tylko prawidłowo nawodniony organizm może zachować dobry stan narządów i układów, sprawność poruszania się i myślenia. Stojąc przed wieloma codziennymi wyzwaniami, nie wolno zapominać o sobie.

Ile wody trzeba pić? Dobowe zapotrzebowanie na wodę dla dorosłego człowieka

Dzienna ilość wody, jaką dorosły człowiek powinien dostarczać swojemu organizmowi, jest zmienna i waha się od 25 do 35 ml na kilogram masy ciała. W zależności od indywidualnych zmiennych i środowiska, w jakim dana osoba funkcjonuje (na zapotrzebowanie na wodę wpływają nie tylko aktywność w ciągu dnia, ale również temperatura powietrza, jego wilgotność i rodzaj pożywienia, jaki najczęściej spożywa dana osoba) dokładna podaż może być inna.

Aby precyzyjnie określić, o jaką ilość wody należy uzupełnić swoją dietę, warto podążać za wytycznymi Europejskiej Agencji ds. Bezpieczeństwa i Żywności, która w 2010 roku zarekomendowała kobietom dostarczanie 2000 ml wody na dobę, a mężczyznom nieco więcej, bo 2500 ml. W podane wartości wliczają się pokarmy, które spożywamy przez cały dzień, np. owoce, warzywa, zupy, soki, przeciery itp. Należy być jednak ostrożnym z przecenianiem zawartości wody w jedzeniu, szacuje się, że woda przyjmowana z pokarmami stanowi jedynie około 20% dziennego zapotrzebowania na płyny, pozostałą część należy nieustannie uzupełniać.

Czym są elektrolity?

Elektrolity są substancjami rozpuszczonymi w płynach wypełniających tkanki organizmów żywych. Ich rolą jest utrzymywanie prawidłowego ciśnienia osmotycznego i gospodarki wodnej. Nadmierna utrata elektrolitów (np. na skutek nieprawidłowych nawyków i stylu życia lub intensywnego wysiłku) może prowadzić do pogorszenia samopoczucia i spadku formy.

W grupie substancji nazywanych ogólnie elektrolitami znajdują się:

• Potas – pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego i mięśni (w tym mięśnia sercowego) oraz reguluje prawidłowe ciśnienie tętnicze krwi.
• Wapń – przyczynia się do fizjologicznego procesu krzepnięcia krwi, podobnie jak potas pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu tkanek mięśniowych i układu nerwowego. Wapń to jeden z pierwiastków, które podtrzymują procesy metabolizmu energetycznego.
• Magnez – magnez utrzymuje prawidłową równowagę elektrolitową, przyczynia się do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia, które może towarzyszyć niektórym seniorom, zwłaszcza aktywnym zawodowo.

Przyczyny zwiększonego zapotrzebowania osób starszych na wodę

Niestety wraz z wiekiem wydajność organizmu i procesów, jakie w nim zachodzą, ulega zmniejszeniu. Starzejący się organizm powoli zwalnia i zmniejsza intensywność pracy. W efekcie spada zdolność do regeneracji, zmienia się wygląd skóry, pojawiają się przykre objawy ze strony układu ruchu – pleców, stawów, kończyn. Wszystkie te zmiany są również pośrednio związane z poziomem nawodnienia organizmu.

Szacuje się, że zdolność kłębuszków nerkowych do filtracji moczu zmniejsza się wraz z wiekiem nawet o około 30%. W efekcie mocz nie jest zagęszczany tak mocno jak wcześniej, a senior wydala większe ilości płynów, których najczęściej nie uzupełnia.

Część osób starszych celowo ogranicza ilość wypijanych płynów, by zredukować wydalanie. Dlaczego? Ponieważ mogą występować u nich dolegliwości związane z oddawaniem moczu. Bywa, że seniorzy chcą odwlec konieczność oddawania moczu z powodów organizacyjnych – bo planują zajmować się ogrodem, wybierają się załatwić sprawy urzędowe czy zakupy na mieście, zajmują się wnukami i nie mogą nawet na sekundę spuścić ich z oczu. Takie postępowanie jest bardzo nieodpowiedzialne i może sprawić, że samopoczucie danej osoby znacznie się pogorszy. Objawy niewłaściwego nawodnienia organizmu (zbyt niskiego) są odczuwalne dość szybko i potrafią pokrzyżować dzień i przyprawić rodzinę o godziny strachu i niepewności o to, czy z bliskim jest wszystko w porządku.

U seniorów zmniejsza się zdolność do termoregulacji ciała, z tego powodu trzeba zachować szczególną ostrożność w czasie upalnych i parnych letnich dni.

Zmniejszenie uczucia pragnienia i konieczność pamiętania o przyjmowaniu kolejnych porcji płynów są również istotną przyczyną wpływającą na niski poziom nawodnienia osób po 60. roku życia. Brak świadomości, że takie fizjologiczne zmiany zachodzą w organizmie wraz z wiekiem, sprawia, że w momencie, kiedy już się one wykształcą, seniorowi trudno jest je zauważyć i wcielić w swoje zachowania nawyki, które pomogą niwelować wpływ tego zjawiska na organizm oraz ułatwią pamiętanie o regularnym nawadnianiu.

Bardzo przykrym zjawiskiem wśród seniorów i równocześnie częstą przyczyną nieprawidłowego nawodnienia w tej grupie osób są zaburzenia nastroju. Samotność i brak aktywności towarzyskiej mogą negatywnie wpływać na samopoczucie, co przekłada się na niechęć do spożywania płynów i pokarmów.

Przeszkody związane z przełykaniem są ostatnią z przyczyn niedostatecznego nawodnienia osób starszych, które zostaną omówione w tym artykule. Korekcja ubytków zębowych i zmiany w mikroflorze jamy ustnej mogą powodować podrażnienia i drobne zranienia, które w konsekwencji wywołują dyskomfort w trakcie picia i jedzenia.

Na szczęście obecnie można im w bardzo prosty sposób zapobiegać. Nie rezygnuj z korekty uśmiechu, jest bardzo ważna dla twojego samopoczucia, komfortu psychicznego, ale również wygody spożywania posiłków. Jeśli masz wrażenie, że wypełnienia czy protezy nie pasują perfekcyjnie i przyczyniają się do drobnych zranień w obrębie jamy ustnej czy dyskomfortu, skontaktuj się ze swoim stomatologiem. Specjalista ponownie dopasuje wypełnienia i zaproponuje rozwiązania, które szybko i skutecznie łagodzą dyskomfort związany z urazami w jamie ustnej, które już powstały.

Dlaczego osoby w podeszłym wieku szczególnie potrzebują nawodnienia?

Objawy nieprawidłowego poziomu płynów w organizmie mogą być bardzo dyskretne i wielu osobom trudno będzie je zarejestrować, zwłaszcza jeśli występują przewlekle od wielu tygodni czy miesięcy. U osób starszych, które są niedostatecznie nawodnione, może występować ogólne pogorszenie samopoczucia. Seniorzy czują, że poziom ich energii spadł, mniej chętnie angażują się w inicjatywy towarzyskie. Czują, że mają mniej siły, a codzienne, zwykłe obowiązki są dla nich coraz bardziej męczące i stają się dużym wyzwaniem.

Dodatkowo u seniorów mogą występować uczucie znużenia, problemy ze skupieniem uwagi czy rozchwianie emocjonalne.

Co powinno przypominać seniorowi o nawodnieniu?

Nieprawidłowe nawodnienie jest związane z kwestiami fizjologicznymi oraz nawykami seniorów. Wraz z wiekiem zmniejsza się nawodnienie tkanek, skóra traci kolagen, wiotczeje i staje się sucha. Seniorzy rzadko skarżą się na uczucie pragnienia, nawet w czasie upałów czy po długotrwałym wysiłku nie odczuwają potrzeby uzupełnienia płynów. Jest to fizjologiczny proces, który towarzyszy większości osób po 60 roku życia.

Dodatkowo sytuację pogarszają nawyki osób starszych i ograniczenia dietetyczne, jakie często sami sobie nakładają – bezpodstawnie i bez konsultacji z lekarzem czy specjalistą dietetykiem. Pokarmy spożywane przez osoby starsze mogą być ubogie pod względem pierwiastków elektrolitowych. Osoby w podeszłym wieku mają skłonność do stopniowego ograniczania spożycia świeżych, surowych warzyw i owoców, które są nie tylko źródłem wody, ale również ważnych z perspektywy prawidłowego nawodnienia pierwiastków, np. sodu czy potasu.

Jak dieta i prawidłowe nawyki wspierają nawodnienie seniorów?

W ostatnich latach doszło do kilkukrotnej zmiany sposobu prezentowania piramidy żywienia. Czym ona jest? Większość osób doskonale ją zna, jeśli jeszcze nie stosujesz się do zaleceń dietetycznych, które są komunikowane za jej pomocą, zachęcamy do zapoznania się ze szczegółami wytycznych.

Piramida żywienia jest pomysłem, który w prosty i zrozumiały sposób ma obrazować zalecenia dietetyczne uniwersalne dla wszystkich grup wiekowych i obu płci. Piramida podzielona na warstwy ilustruje, które pokarmy z podstawowych grup (produkty węglowodanowe, mięso, warzywa, owoce itp.) powinny być spożywane w jakiej proporcji w ujęciu tygodniowym czy miesięcznym.

Przez wiele lat w podstawie piramidy znajdowały się węglowodany złożone – ciemne pieczywo, płatki, makarony i kasze, wyżej warzywa, produkty strączkowe, a na samym szczycie mięsa i cukry proste. Interpretacja tak skonstruowanej piramidy jest prosta – największy udział w diecie powinny stanowić węglowodany złożone, najmniejszy cukry proste, których należy unikać lub sięgać po nie okazjonalnie i nie częściej niż kilka razy w miesiącu. Od kilku lat Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zmienia podejście i sposób prezentacji zaleceń. W podstawie piramidy żywienia znalazła się woda, a następnie ruch. Co to oznacza i jak interpretować nowe zalecenia?

Umieszczenie wody w podstawie piramidy oznacza, że w opinii Światowej Organizacji Zdrowia jest ona absolutną podstawą i dbanie o prawidłowy poziom nawodnienia jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania. Nie ma zdrowej diety i zdrowego odżywiania bez nawodnienia i ruchu. Dzięki takiemu podejściu możliwe jest zachowanie smukłej sylwetki i jednocześnie dostarczenie organizmowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych, witamin oraz składników mineralnych.

Dieta oparta na posiłkach przygotowywanych w domu, zrównoważona i dopasowana do upodobań osób starszych, przy jednoczesnym zachowaniu właściwych proporcji jest podstawą dobrego samopoczucia i dłuższego życia w zdrowiu.

Wsparcie prawidłowego nawodnienia osób starszych

W zależności od masy ciała i trybu życia zaleca się picie od litra do półtora litra wody dziennie. Jak wcześniej wspomniano, na tę ilość składają się płyny przyjmowane z pokarmami (np. zupy i surowe owoce, warzywa) i napoje, ale uwaga – nie wszystkie.

Mocne napary czarnej herbaty, kawa, napoje słodzone i gazowane nie nawadniają prawidłowo organizmu. Jeśli pijesz kawę i herbatę, postaraj się ograniczyć ich ilość i spróbuj wypijać nie więcej niż 1-2 filiżanki mocnego naparu dziennie. Jednocześnie pamiętaj o tym, by uzupełnić wodę i zwyczajem Turków czy Włochów każdą filiżankę kawy popijać wodą.

Smak wody, a w zasadzie w większości przypadków brak jakiegokolwiek smaku, zniechęca wiele osób do picia wody. Jak sobie z tym poradzić? Czy są jakieś alternatywy? Oczywiście! Z każdej sytuacji można wyjść obronną ręką. Prawidłowo skomponowana dieta i zdrowy styl życia powinny być dopasowane do upodobań danej osoby, tak by wiązały się z przyjemnością, a nie wyrzeczeniami i koniecznością zmuszania się do czegokolwiek. Jak zatem pić więcej i nawadniać się lepiej?

Jeśli chcesz wprowadzić nawyki, które pomogą ci polubić picie wody, wypróbuj kilka przytoczonych poniżej sposobów:

• Naczynie z wodą postaw w widocznym miejscu – jeśli będziesz je mieć „na oku” przez większość dnia, łatwiej będzie ci pamiętać o konieczności regularnego picia. Szukanie butelki, szklanki czy czekanie, aż napój, który został przygotowany, osiągnie odpowiednią temperaturę, zniechęca do picia i może spowodować, że częściej będziesz o tym zapominać. Jeśli wciąż pracujesz, zadbaj o to, by woda znajdowała się również w twoim miejscu pracy. Ładny dzbanek i szklanka do kompletu umilą ci miejsce pracy czy będą ozdobą domu, a ty z przyjemnością będziesz z nich korzystać. Nie przechowuj wody wiele dni w otwartej plastikowej butelce, z czasem zmienia ona smak i właściwości.
• Wypróbuj owoce i zioła – ten sposób sprawdzi się w przypadku osób, którym neutralny smak wody nie odpowiada. Do dzbanka możesz wrzucić liście mięty, rozmaryn, cząstki owoców lub porcję świeżo wyciśniętego soku np. z cytryny czy malin. Pamiętaj, że gotowe soki do wody są często źródłem dodatkowego cukru, którego spożycie jest odradzane. Jeśli uprawiasz owoce samodzielnie, możesz rozważyć zrobienie soku domowego – bez cukru. Taki koncentrat wlewaj do wody małymi porcjami, aż do osiągnięcia odpowiedniej intensywności. Jeśli wybrany przez ciebie lub samodzielnie zrobiony sok nie zawiera cukru, nie musisz się martwić dodatkowymi kaloriami. Sok z malin, aronii czy porzeczek to źródło witamin, mikroelementów i przeciwutleniaczy.
• Polub się z technologią – obecnie większość telefonów komórkowych obsługuje aplikacje mobilne, które mogą pełnić różnorodne funkcje. Część z nich przypomni ci o konieczności regularnego picia i czasie na posiłek. Zainstaluj je samodzielnie lub poproś o pomoc znajomego lub kogoś bliskiego. Przekonasz się, jak łatwo będziesz pamiętać o nawadnianiu, a nowy nawyk szybko wejdzie ci w krew.
• Wypróbuj preparaty nawadniające – jeśli nie możesz się przekonać do picia samej wody, nie ufasz gotowym sokom i dodatkom do wody, a czujesz, że potrzebujesz dodatkowego nawodnienia organizmu, wypróbuj tabletki z elektrolitami. Elektrolity dostępne w aptekach najczęściej mają postać wygodnych do zastosowania tabletek musujących. Wystarczy wrzucić je do porcji wody, by po kilku chwilach wypić gotowy napój. Elektrolity przygotowane w ten sposób nawadniają efektywniej niż sama woda, ponieważ napój oprócz niej zawiera też witaminy, które są niezbędne do prawidłowego metabolizmu wody w tkankach i narządach wewnętrznych. Elektrolity są dobrym wyborem dla osób, którym nie odpowiada smak wody, zwykle mają owocowy, orzeźwiający smak i dla wielu osób mogą stać się ulubionym napojem. Warto po nie sięgnąć zawsze wtedy, kiedy sama woda może nie wystarczyć – w upale, w okresach pogorszonego samopoczucia, po wysiłku lub kiedy szczególnie zależy ci na dobrej formie.

Wdrożenie powyższych metod nie gwarantuje natychmiastowego polepszenia samopoczucia i zlikwidowania uczucia znużenia czy zmęczenia. Zmiany zachodzą powoli i stopniowo, warto poczekać kilka dni, by wypracować sobie nowy nawyk, być może już na lata.

Prawidłowe nawyki w czasie upałów

Seniorzy są szczególnie narażeni na spadek poziomu nawodnienia w czasie upałów. Ponieważ wraz z wiekiem osłabieniu ulegają mechanizmy termoregulacji, należy dołożyć szczególnych starań, by w okresach upałów zadbać o siebie i nie narazić się na pogorszenie samopoczucia i odwodnienie.

Jak zadbać o siebie lub twoich bliskich w czasie wyjątkowo gorących dni? Poniżej zebraliśmy kilka zasad, które pomogą przetrwać je w dobrym samopoczuciu i bez ryzyka:

• Zrezygnuj z wyjść w dni, kiedy temperatura na zewnątrz jest wysoka – większość spraw urzędowych można przełożyć na inny dzień. Jeśli potrzebujesz zakupów, poproś bliskich lub znajomych o pomoc. Wychodzenie z domu w dni, kiedy panuje upał, i podróżowanie środkami transportu publicznego jest niebezpieczne i może przyczynić się do pogorszenia twojego samopoczucia.
• Ubierz się stosowanie do pogody – w czasie upały wybieraj ubrania z jasnych, przewiewnych tkanin. Świetnie sprawdzi się bawełna i inne naturalne włókna (np. len). Jeśli zamierzasz wychodzić na zewnątrz, zadbaj o to, by ubranie, które zakładasz, osłaniało ręce i nogi, zapobiegniesz poparzeniom słonecznym, które mogą być niebezpieczne. Osłoń głowę, najlepiej kapeluszem lub czapką z dużym rondem.
• Pij wodę, nawadniaj się – w czasie upałów doskonale sprawdzą się gotowe preparaty z elektrolitami. Wystarczy rozpuścić w porcji wody musującą tabletkę, gotowy preparat mineralno-witaminowy nie tylko nawodni twój organizm, ale dostarczy mu również niezbędnych składników mineralnych. Popijaj wodę w ciągu dnia, lepiej pić częściej, ale mniejszymi porcjami, dzięki temu woda zostanie wchłonięta przez organizm i lepiej nawodni organy i tkanki.
• Zasłoń okna, zadbaj o chłód w mieszkaniu – nawet jeśli nie zamierzasz wychodzić na zewnątrz, możesz ulec przegrzaniu. Wietrz pomieszczenia wczesnym rankiem i wieczorem, w pozostałym czasie zamknij i zasłoń okna, na dłużej utrzymasz przyjemny chłód w domu. Jeśli upały dotykają cię szczególnie mocno, możesz rozważyć instalację nawiewu lub urządzenia do klimatyzacji.

Bez względu na pogodę zachowaj rozsądek i staraj się nie brać na siebie więcej, niż jest to konieczne. Kilka dni odpoczynku w czasie lata nie wpłynie negatywnie na twoje zobowiązania i dotychczasową działalność zawodową, opiekę nad domem czy pomoc najbliższym.

Nawodnienie dla seniorów – odpowiedzi na pytania o nawodnienie i dietę seniorów

Prawidłowy poziom nawodnienia i zaprojektowanie zbilansowanego jadłospisu może być trudne dla osób, które nie miały styczności nigdy wcześniej z tematyką dietetyki, dodatkowo w przypadku osób starszych potrzeby i możliwości ich zaspokojenia zmieniają się wraz z wiekiem. Może to sprawiać, że czują się one zagubione i potrzebują doprecyzowania niektórych kwestii. Poniżej zebraliśmy odpowiedzi na najczęstsze pytania o dietę i poziom nawodnienia osób starszych.

Nie lubię smaku wody, jak zapewnić sobie odpowiednią ilość płynów?

Część osób rzeczywiście ma problem z piciem wody ze względu na brak odczuwalnego smaku. Wbrew pozorom woda ma smak i możesz spróbować wybrać tę, która pasuje ci najbardziej. Eksperymentując z różnymi typami wód, zwróć uwagę na zawartość mikroelementów. Wybieraj wody mineralne, chyba że lekarz lub dietetyk zalecił ci inaczej. Jeśli pomimo prób nie znalazłeś wody, która ci smakuje, wypróbuj jeden ze sposobów, by napełnić ją smakiem. Do dzbanka z wodą dodaj cząstki owoców lub liście ziół. Powstrzymaj się od dosypywania cukru. Jeśli lubisz kompot, spróbuj przygotować go bez dodatku cukru i w nowej kombinacji smakowej, np. rabarbarowo-truskawkowy lub z jabłek i mięty.

Nie czuję pragnienia, skąd mam wiedzieć, że powinienem pić?

Osłabienie uczucia pragnienia jest typowe dla osób w podeszłym wieku. Aby nie narazić się na istotną utratę płynów, staraj się kontrolować poziom spożywanych napojów i wody. Jeśli trudno ci o tym pamiętać, wypróbuj jeden ze sposobów, który przytoczyliśmy we wcześniejszej części tekstu. Może w twoim przypadku sprawdzi się nowy dzbanek w widocznym miejscu, aplikacja mobilna, kartka na lodówce czy opaska na rękę z krótkim komunikatem?

Wypróbuj wszystkie te sposoby, jeśli jednak nie idzie ci najlepiej i wciąż zapominasz o piciu, szczególnie mocno powinieneś zwracać uwagę na jakość płynów. Rozważ przyjmowanie gotowych preparatów elektrolitowych, ich przyjemny smak zachęci cię do częstszego picia, a minerały w nich zawarte poprawią poziom nawodnienia tkanek.

Piję kawę i herbatę, czy to wystarczy?

Niestety nie. Mocne napary czarnej herbaty i kawa nie są najlepszym wyborem, jeśli chodzi o zachowanie prawidłowej podaży płynów. Staraj się każdą filiżankę kawy popijać szklanką wody, ogranicz mocną herbatę i zastąp ją lekkimi naparami owocowymi lub ziołami. Zwróć uwagę, czy zioła, które chcesz pić, nie działają dodatkowo odwadniająco lub nie wywołują interakcji z lekami, które zalecił ci lekarz.

Elektrolity dla osób starszych – wybierz najlepszy preparat

Mnogość zasad i ilość zmian, jakie prawdopodobnie chcesz wprowadzić po przeczytaniu tego tekstu, mogą cię odrobinę przytłoczyć. Zaczynaj powoli i nie wdrażaj ich wszystkich naraz – jeśli zmian będzie za dużo, odbierzesz sobie szansę na odpowiednie ich zakorzenienie w twoich nawykach i przyjęcie ich na stałe.

Jeśli masz problem z piciem odpowiedniej ilości wody, nie martw się. Część z niej możesz zastąpić preparatami elektrolitowymi dostępnymi w aptece. Gotowe elektrolity lepiej niż woda nawadniają, zawierają dodatkowe składniki witaminowe oraz mineralne i sprawiają, że woda przyjmowana z pożywieniem lub w napojach ma szansę być zmetabolizowana i wykorzystana przez tkanki. Wahasz się, jaki elektrolit wybrać? Zaufaj sprawdzonym markom i wybierz preparat o wysokiej jakości, który nie tylko będzie dobrze działał, ale również nie zniechęci cię do picia swoim smakiem.