Pogorszenie samopoczucia i objawy kaca po spożyciu alkoholu są nieprzyjemnymi, ale fizjologicznymi reakcjami organizmu, który metabolizuje wypity alkohol i wraca do zaburzonej równowagi. W zależności od płci, wieku, ilości wypitego alkoholu i zdolności organizmu do jego przetworzenia i powrotu do formy kac może trwać od kilku godzin do nawet doby po wypiciu ostatniej porcji alkoholu.
Alkohol bez względu na wypitą ilość działa szkodliwie na organizm. Osoba, która chce prowadzić zdrowy, zrównoważony tryb życia, powinna całkowicie zrezygnować z napojów alkoholowych. Utarło się przeświadczenie, że niektóre rodzaje alkoholi mają zbawienny wpływ na organizm, np. wino czy piwo. Obalamy ten mit. Rzeczywiście wymienione napoje zawierają składniki, które mogą działać zbawiennie na ciało, np. polifenole i antyoksydanty, jednak zawartość alkoholu zawsze działa negatywnie na organizm. Nie ma bezpiecznej dawki alkoholu, którą zalecałoby się spożywać.
Oczywiście przytoczona wyżej sytuacja jest z rodzaju tych idealnych i w rzeczywistości rzadko ma miejsce. Spożycie alkoholu w czasie określonych okazji na stałe wrosło w kulturę. Jak radzić sobie z przykrymi objawami kaca, kiedy nie mamy już wpływu na ilość wypitego alkoholu i, potocznie mówiąc, „mleko się rozlało”? Jak szybko powrócić do formy? Czy kacowi można zapobiegać w czasie picia alkoholu? Czy są witaminy i składniki mineralne, które warto przyjąć po spożyciu alkoholu? Na te i inne pytania znajdziesz odpowiedź w poniższym artykule, zapraszamy do lektury.
Kac – definicja
Aby zrozumieć dobrze fizjologiczne przyczyny pogorszenia samopoczucia po suto zakrapianej imprezie, należy najpierw zdefiniować czym w ogóle kac jest.
Kac to pogorszenie samopoczucia zarówno w sferze fizycznej, jak i psychicznej. Pogorszenie samopoczucia pojawia się na drugi dzień po pojedynczym epizodzie spożycia zbyt dużej ilości napojów zawierających alkohol. Charakterystyczne objawy kaca zaczynają się pojawiać, kiedy stężenie alkoholu we krwi zacznie spadać (organizm metabolizuje alkohol i pozbywa się go ze swoich tkanek) lub gdy jest bliskie zeru. Wbrew opiniom wielu osób kac nie pojawia się jedynie po spożyciu alkoholi mocnych, może wystąpić również po pojedynczym epizodzie związanym z konsumpcją napojów uważanych za słabe, np. wina, piwa, koktajli alkoholowych.
Pierwsze objawy pogorszenia samopoczucia zwykle następują rano, po przespanej nocy. Kac może trwać od kilku do nawet 24 godzin po zakończeniu picia. Czas trwania objawów jest uzależniony od wielu czynników, wśród nich można wymienić:
- masę ciała w stosunku do ilości wypitego alkoholu liczonego w jednostkach;
- płeć;
- ogólny poziom nawodnienia i stężenia witamin oraz składników mineralnych w organizmie;
- ogólną kondycję organizmu, układów wydalniczych i metabolizujących (wątroba, nerki).
Jakie są objawy kaca? To, jak silne odczuwasz obniżenie nastroju i samopoczucia fizycznego, również jest uzależnione od kilku czynników, m.in. od ilości spożytego alkoholu. Najczęściej kac objawia się w dość charakterystyczny sposób, połączenie objawów z faktem spożycia alkoholu poprzedniego dnia nie daje zwykle przestrzeni do dyskusji o innych przyczynach obniżenia samopoczucia.
Wśród objawów kaca należy wymienić:
- uczucie zmęczenia, pogorszenie samopoczucia, gorszy nastrój – jest to typowy, najczęściej występujący objaw, który może (choć nie musi, w łagodniejszych stanach) pociągać za sobą pozostałe objawy kaca;
- uczucie pragnienia połączone z suchością jamy ustnej, suchością skóry i odczuwalnym zmniejszonym poziomem nawodnienia organizmu;
- utrata apetytu, dyskomfort ze strony układu trawiennego;
- zaburzenia snu, problemy z zaśnięciem lub wręcz przeciwnie – uczucie przemożnej, trudnej do opanowania senności;
- zaburzenia uwagi i koncentracji, trudności ze skupieniem, niemożność wykonania codziennych obowiązków;
- problemy z pamięcią.
Dlaczego po suto zakrapianej imprezie boli cię głowa? Fizjologiczne przyczyny kaca
Przyczyn kaca i odczuwanych w czasie trzeźwienia objawów jest wiele, a wpływ alkoholu na organizm jest wielostronny. Kac występuje, ponieważ:
- alkohol bezpośrednio negatywnie wpływa na mózg i inne narządy oraz układy ciała;
- w procesie rozkładu (metabolizmu) alkoholu dochodzi do wytworzenia związków, które działają negatywnie na organizm;
- spożycie alkoholu sprzyja innym szkodliwym dla samopoczucia zachowaniom, które nie pozostają bez znaczenia dla kondycji następnego dnia, wśród nich są np. palenie tytoniu, spożywanie ciężkiego, przetworzonego jedzenia, brak snu itp.
Jak metabolizowany jest alkohol? Spożywana porcja alkoholu jest w wątrobie zamieniana w aldehyd octowy. To właśnie ta substancja jest odpowiedzialna za występowanie większości nieprzyjemnych objawów w dniu po piciu. U jednych osób proces rozkładu alkoholu do produktów metabolizmu przebiega szybciej, a u innych wolniej i mniej skutecznie. U osób, które przetwarzają go szybciej, zwykle krótko po wypiciu kieliszka wódki czy wina można zaobserwować zaczerwienienie twarzy i rąk oraz wzmożone pocenie, ma to związek z przyspieszonym krążeniem krwi i wzrostem jej ciśnienia.
Uważa się, że im dłuższy jest czas picia i im większa w tym czasie została spożyta ilość alkoholu, tym większa jest szansa na wystąpienie objawów związanych ze spadkiem nastroju i pogorszeniem samopoczucia, czyli kacem.
Jak wcześniej wspomniano, alkohol wykazuje negatywne działanie na narządy i tkanki organizmu. Bezpośrednimi skutkami spożycia kilku, kilkunastu porcji alkoholu są:
- Zaburzenia równowagi elektrolitowej i zmniejszenie poziomu nawodnienia tkanek
Woda jest niezbędną substancją, dzięki której organizm jest w stanie funkcjonować w sposób fizjologiczny. Podczas picia alkoholu uruchamia się mechanizm związany z hamowaniem przez alkohol działania wazopresyny. Wazopresyna jest hormonem, który odpowiada za kumulację wody w organizmie na poziomie filtracji nerkowej. Jeśli jej działanie zostanie zahamowane, dochodzi do nadmiernego wydalania moczu i pocenia się. Wraz z moczem i potem tracimy wodę oraz elektrolity, czyli aniony i kationy pierwiastków odpowiadających za metabolizm wody w organizmie i przewodzenie impulsów elektrycznych między komórkami nerwowymi.
- Zaburzenia ze strony układu pokarmowego, dolegliwości żołądkowo-jelitowe
Ich przyczyna jest bardzo prosta. Alkohol jest substancją o charakterze drażniącym. Trafiając do żołądka, a później jelit, powoduje podrażnienie tkanek wyściełających te narządy, co w konsekwencji prowadzi do nasilenia produkcji kwasu żołądkowego, enzymów trzustkowych i jelitowych. To właśnie ten proces jest odpowiedzialny za odczuwane przez wiele osób w czasie kaca nudności i dyskomfort w obrębie brzucha.
- Obniżenie poziomu glukozy we krwi
Zwykle do obniżenia poziomu glukozy nie dochodzi zbyt szybko. Pojedynczy epizod, podczas którego dana osoba spożyła zbyt wiele alkoholu, nie wywołuje takich objawów. Do obniżenia poziomu glukozy może dojść po kilku dniach picia. Ponieważ cukry proste (glukoza) są głównym paliwem i źródłem energii dla mózgu dlatego obniżenie ich stężenia może wywoływać uczucie znużenia, zmęczenia i problemy ze skupieniem uwagi.
- Zaburzenia snu, problemy z zegarem biologicznym i naturalnym rytmem snu i czuwania
Po spożyciu alkoholu odczuwana jest senność. Niestety sen, do którego doszło w wyniku wypicia znacznych ilości alkoholu, jest dużo gorszej jakości niż sen naturalny. Jeśli spożywasz alkohol wieczorem lub nocą (co jest typowym zachowaniem wynikającym z jego społecznej i towarzyskiej roli), może to doprowadzić do zaburzeń rytmu snu. Niekoniecznie wynika to z bezpośredniego działania alkoholu na ciało człowieka, ale jest objawem towarzyszącym i wynikającym z warunków picia.
Jak zmniejszyć ryzyko wystąpienia złego samopoczucia?
Po pierwsze należy zaznaczyć, że picie alkoholu w każdym przypadku prowadzi do negatywnych zmian w organizmie. Alkohol jest uznany za związek drażniący i o degeneracyjnym wpływie na białko. Zalecamy zmniejszenie ilości spożywanych napojów alkoholowych, a docelowo zaniechanie ich konsumpcji.
Podczas picia alkoholu można zmniejszyć ryzyko wystąpienia „syndromu dnia kolejnego” nad ranem. Jak to zrobić? Staraj się na bieżąco uzupełniać płyny, popijaj porcje alkoholu, najlepiej wodą lub wodą z sokiem, rezygnując ze słodzonych i gazowanych napojów.
Jeśli lubisz sok pomidorowy, rozważ popijanie alkoholu właśnie nim. Świetnie nawadnia organizm i dostarcza mu dodatkowych witamin i składników mineralnych, w tym tak ważnych dla równowagi płynów elektrolitów – sodu i potasu.
Pij rozsądnie, zachowując przerwy między kolejnymi porcjami przyjmowanego alkoholu. Dzięki ich wydłużeniu zmniejszysz ryzyko upicia się i niekontrolowanego przekroczenia ilości wódki czy wina, jakie zamierzałeś wypić.
Podczas picia zadbaj o dietę, ogranicz ciężkostrawne posiłki i nie przejadaj się. Tłuste, smażone pokarmy nie uchronią cię przed dyskomfortem i zmęczeniem kolejnego dnia, wręcz przeciwnie, mogą przyczynić się do pogorszenia samopoczucia i np. wywołać nudności. Przeczytaj też: Przesilenie wiosenne – jak wesprzeć organizm na przełomie zimy i wiosny?
Zadbaj o dobrą kondycję organizmu każdego dnia – dieta i ruch
Prawidłowo nawodniony i odżywiony organizm w większości przypadków lepiej poradzi sobie z metabolizmem alkoholu. Skutki jego wypicia będą łagodniejsze i łatwiejsze do zniesienia. Dbaj o swoją dietę codziennie. Pamiętaj, że podstawą zdrowego stylu życia jest ruch i odpowiednia ilość wypijanych płynów.
Prawidłowo skomponowana dieta powinna zawierać węglowodany nasycone. Znajdziesz je w ciemnym pieczywie, makaronach, kaszach i ryżu. Uzupełnij posiłek o warzywa. Powinno się ich spożywać 5 porcji dziennie. Co to oznacza? Że elementem każdego posiłku powinny być warzywa. Zwykle spożywamy ich zbyt mało albo zamieniamy na owoce, co jest nieprawidłowym działaniem. Owoce mogą być świetną przekąską, ozdobnikiem na talerzu, który zachęci do jedzenia i sprawi, że posiłek będzie się wiązał z przyjemnymi doznaniami.
Owoce czerwone i niebieskie (np. maliny, borówki, porzeczki itp.) zawierają dużo antyoksydantów i polifenoli – związków, które wykazują ochronne działanie na tkanki i narządy organizmu. Pozostałe rodzaje owoców (jabłka, winogrona, gruszki, arbuz, banany) dostarczają głównie witamin i składników mineralnych, których prawidłowa podaż skutecznie zapobiega epizodom złego samopoczucia – również po spożyciu nadmiernych ilości alkoholu.
Dietę uzupełniaj białkiem dobrej jakości, wybieraj mięsa i ryby z certyfikowanych hodowli. Staraj się nie spożywać mięsa z widocznymi fragmentami tłuszczu. Wybieraj chude rodzaje – kurczaka, indyka, królika lub wołowinę (uwaga, wołowiny nie należy spożywać częściej niż 1-2 razy w tygodniu).
Na co dzień i przed wydarzeniem, na którym zamierzasz spożywać alkohol, przyda ci się magnez. Gdzie go szukać? W orzechach, migdałach i kakao.
Sposoby na kaca
Alkohol istnieje w kulturze zachodniej i nie tylko od bardzo dawna. Tradycyjnie towarzyszy celebracji ważnych wydarzeń, dawniej pełnił istotną funkcję w obrzędach i rytuałach np. związanych ze zmianą pór roku. Choć towarzyszy nam od tak dawna nadal nie znaleziono skutecznego i naukowo potwierdzonego sposobu ani cudownego antidotum, które pomogłoby całkowicie uporać się z uciążliwymi objawami zmęczenia, znużenia i pogorszenia samopoczucia po spożyciu alkoholu.
Jeśli poprzedniego dnia przesadzisz z alkoholem, możesz jednak doraźnie zastosować kilka metod, które ułatwią przetrwanie tego trudnego czasu i sprawią, że poczujesz się trochę lepiej.
- Łagodzenie bólu głowy
Ból głowy i nadwrażliwość na światło są jednymi z bardziej uporczywych objawów kaca. Możesz je złagodzić domowymi sposobami. Przede wszystkim zalecany jest odpoczynek w ciemnym, cichym i chłodnym pomieszczeniu. Wysoka temperatura otoczenia może sprawić, że poczujesz się gorzej.
Na głowę zastosuj chłodny okład. Możesz zrobić go samodzielnie z ręcznika namoczonego zimną wodą lub wybrać gotowy cold pack z apteki. Jeśli te rozwiązania nie są dla ciebie wygodne, polecamy plastry chłodzące.
- Uzupełnianie płynów i przywracanie prawidłowego poziomu nawodnienia
W czasie picia alkoholu doszło do zaburzenia równowagi elektrolitowej organizmu. Część objawów, które się pojawiają w czasie kaca, jest właśnie związanych z tym zjawiskiem. Uzupełnij płyny, oczywiście sięgając po napoje wyłącznie bezalkoholowe. Podstawowym źródłem płynów i elektrolitów jest woda oraz soki owocowo-warzywne. Jeśli masz apetyt, możesz wypić kilka kubków rosołu lub bulionu warzywnego. Nie tylko nawodni cię, ale również dostarczy pierwiastków takich jak sód i potas.
Jeśli nie chcesz pić soku, a woda odstrasza cię brakiem smaku, wypróbuj gotowy preparat elektrolitowy w postaci tabletek musujących rozpuszczalnych w wodzie lub preparat z witaminami i składnikami mineralnymi. Preparaty tego typu mają orzeźwiający owocowy smak i łatwą do przyjęcia formę. Wystarczy tabletkę rozpuścić w porcji chłodnej wody i wypić. Preparaty witaminowe sprawdzą się zwłaszcza u tych osób, którym trudno jest się zmusić do jedzenia i uzupełnić np. witaminę C, potas czy wapń w formie posiłku. Nie wiesz jak wybrać odpowiedni produkt? Suplement diety Plusssz Elektrolity + 100% Multiwitamina to preparat łączący wszystkie zalety związane z wyborem tabletek musujących rozpuszczalnych w wodzie zawierających elektrolity: kompleksowy skład, pyszny owocowy smak.. Dzięki wygodnej formie możesz go mieć zawsze pod ręką i sięgnąć po niego wtedy, kiedy poczujesz że potrzebujesz dodatkowej porcji nawodnienia.
- Spróbuj uzupełnić glukozę we krwi
Picie alkoholu wiąże się ze spadkiem poziomu cukru (glukozy) we krwi. Aby go uzupełnić, zjedz mały, lekkostrawny posiłek. Sięgnij po kawałek pieczywa, sucharki lub krakersy. Jeśli masz apetyt, zjedz posiłek zawierający owoce – uzupełnisz utracone witaminy i elektrolity.
- Daj sobie czas na odpoczynek
Potrzebujesz snu i czasu na regenerację. Pośpij dłużej niż zazwyczaj, zwłaszcza jeśli spożycie alkoholu wiązało się z zarwaną nocą i późnym powrotem do domu. Zmęczenie to nie tylko efekt zbyt niskiego poziomu składników mineralnych, ale również niewyspania i intensywnego towarzysko dnia poprzedniego.
Jeśli nie musisz iść do pracy kolejnego dnia, weź dzień wolny, szybko wrócisz do formy, a kiepskie samopoczucie związane ze zmęczeniem nie będzie ci towarzyszyło przez resztę tygodnia.
Witaminy oraz składniki mineralne, które pomogą poradzić sobie po spożyciu alkoholu
Objawy kaca to również chwila zwiększonego zapotrzebowania na witaminy i składniki mineralne. Poniżej zebraliśmy informacje o składnikach, których możesz teraz potrzebować szczególnie mocno.
| Składnik | Właściwości |
| Magnez | · Przyczynia się do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia;· pomaga w utrzymaniu równowagi elektrolitowej;
· przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu energetycznego; · pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego; · pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu mięśni; · pomaga w prawidłowej syntezie białka; · pomaga w utrzymaniu prawidłowych funkcji psychologicznych; · pomaga w utrzymaniu zdrowych kości i zębów; · odgrywa rolę w procesie podziału komórek. |
| Potas | · Potas pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego;· pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu mięśni;
· pomaga w utrzymaniu prawidłowego ciśnienia krwi. |
| Witamina C | · Przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu energetycznego;· pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego;
· pomaga w utrzymaniu prawidłowych funkcji psychologicznych; · przyczynia się do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia. |
| Żelazo | · Przyczynia się do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia;· żelazo pomaga w prawidłowym transporcie tlenu w organizmie;
· pomaga w utrzymaniu prawidłowych funkcji poznawczych. |
Tab. 1. Właściwości wybranych składników mineralnych i witamin.
Pytania i odpowiedzi na temat preparatów na kaca
Czy trawienie i przetwarzanie alkoholu można jakoś przyspieszyć? Zależy mi na tym, żeby wytrzeźwieć jak najszybciej.
Rzeczywiście w mediach popularnych i w społeczeństwie krąży obiegowa opinia dotycząca tego, że ruch czy określone składniki diety (tłuszcze) mogą wpłynąć na przyspieszenie tempa rozkładu alkoholu. Nie jest to prawda. Tempo metabolizowania alkoholu jest uzależnione od wielu czynników, głównie osobniczych, i nie ma metody, która pozwoliłaby na szybsze pozbycie się go z krwi.
Wysiłek fizyczny ani określone pokarmy nie mają wpływu na czas, w jakim poziom alkoholu w krwi spadnie do zera.
Obecnie nie ma żadnej metody, która zostałaby naukowo potwierdzona i która jest skuteczna w bezpośrednim zapobieganiu lub łagodzeniu kaca. Zwracamy również uwagę na bezpieczeństwo, nie ufaj metodom przytaczanym w internecie, nie zawsze są bezpieczne.
Aby poprawić swoje samopoczucie, zalecamy odpoczynek i nawadnianie organizmu. Uzupełnienie utraconych z moczem i potem elektrolitów również może pozytywnie wpłynąć o zmniejszenie uczucia zmęczenia po wypiciu nadmiernej ilości napojów alkoholowych, ale nie wpłynie na proces trzeźwienia. Jeśli masz wątpliwości co do swojej kondycji, powstrzymaj się z prowadzeniem pojazdów i obowiązkami, które mogą wymagać trzeźwości, koncentracji, szybkich reakcji i umiejętności skupienia uwagi.
Jak sprawdzić, czy poziom alkoholu we krwi spadł do zera?
Niestety poza zmierzeniem stężeniem alkoholu w wydychanym powietrzu lub wykonaniem testu laboratoryjnego z próbki krwi nie ma rzetelnej i pewnej metody, która dałaby ci pewność, że alkohol, który został wypity poprzedniego dnia, jest już rozłożony i wydalony z organizmu.
Pamiętaj, że nawet jeśli cała porcja alkoholu została zmetabolizowana, nadal możesz odczuwać nieprzyjemne objawy kaca – zmęczenie, znudzenie, zaburzenia koncentracji i uwagi. Powstrzymaj się od prowadzenia auta, jeśli możesz, weź dzień wolny w pracy, ponieważ podczas kaca stanowisz niebezpieczeństwo zarówno dla siebie, jak i dla innych – ta rada szczególnie mocno dotyczy osób, które zawodowo odpowiadają np. za pracę z ciężkim sprzętem, ale każdy powinien dać sobie czas na odpoczynek, relaks i dojście do równowagi.
Czy spożywanie określonego jedzenia podczas picia alkoholu może uchronić mnie przed kacem?
Podobnie jak w przypadku metod zwalczania „syndromu dnia poprzedniego” również w tym przypadku brakuje dowodów naukowych świadczących o tym, że spożywanie np. tłuszczów pochodzenia zwierzęcego chroni przed wystąpieniem objawów osłabienia i obniżenia samopoczucia kolejnego dnia po imprezie.
Oczywiście prawidłowo odżywiony organizm może lepiej poradzić sobie z kacem. Osoby, które zwykle dbają o nawodnienie, również mniej odczują objawy ubytku wody po spożyciu alkoholu.
Spożywanie jedzenia typu fast-food, ciężkostrawnego, smażonego i tłustego może pogorszyć samopoczucie kolejnego dnia, alkohol zaostrza jeszcze dyskomfort ze strony układu trawiennego. Wybieraj lekkostrawne przekąski i staraj się nie przejadać, dzięki temu kolejnego dnia będziesz się czuć lepiej.
Podsumowanie
Kac jest fizjologiczną reakcją organizmu na spożycie zbyt dużej ilości alkoholu. Nie ma udowodnionych naukowo i potwierdzonych metod radzenia sobie z kacem. Dzięki odpoczynkowi, nawodnieniu organizmu i uzupełnieniu niezbędnych składników mineralnych oraz witamin możesz radzić sobie z jego występowaniem.